Kaum Melayu
Kaum Melayu merupakan salah satu kaum yang utama
dan merupakan mesyarakat yang terbesar di Malaysia. Orang Melayu juga telah
ditakrifkan secara umum sebagai “Bangsa Melayu” dan penduduk asal di Tanah
Melayu. Mereka bertutur dengan satu sama lain menggunakan bahasa Melayu,
beragama Islam dan mengamalkan tradisi serta adat istiadat Melayu. Seterusnya,
Dari segi pandangan sejarah rumpun Melayu ini meliputi penduduk yang mendiami
Semenanjung Tanah Melayu dan gugusan Kepulauan Melayu.Terdapat tiga kumpulan
yang berbeza yang boleh dibahagikan dalam masyarakat Melayu di Malaysia.
Antaranya ialah Anak Jati iaitu merujuk kepada
sekumpulan orang Melayu yang merupakan penduduk pribumi Malaysia. Kumpulan ini
merupakan satu daripada tiga kumpulan yang telah membentuk masyarakat Melayu di
Malaysia. Namun, kumpulan ini juga merangkumi beberapa suku-suku pribumi
seperti Orang Melayu Kedah, Orang Melayu Perak, Orang Melayu Kelang, Orang
Melayu Kelantan, Orang Melayu Terengganu, Orang Melayu Beruas, Orang Melayu
Kedayan, Orang Melayu Sarawak dan banyak lagi.
Kumpulan yang kedua ialah Anak Dagang iaitu
merujuk kepada orang Melayu di Malaysia dimana nenek moyang mereka yang berasal
dari Kepulauan Indonesia, Selatan Thailand dan sebagainya. Anak Dagang ini juga
terdiri daripada rumpun bangsa Austronesia iaitu kumpulan penduduk yang
terdapat di Oceania dan juga Asia Tenggara. Terdapat berpuluh-puluh rumpun yang
berbeza seperti Aceh, Bajau, Batak, Bugis, Champa, Jawa dan banyak lagi
Bagi kumpulan yang terakhir ialah Peranakan yang merupakan sekumpulan orang Melayu di Malaysia yang wujud hasil daripada perkahwinan campur antara orang Melayu. Sebagai contoh, perkahwinan campur orang Melayu sama ada Anak Jati atau Anak Dagang dengan bangsa asing dari luar Asia Tenggara seperti Peranakan Arab, Peranakan Cina, Peranakan Turki, Peranakan Siam dan banyak lagi.
Rujukan:
https://ms.wikipedia.org/wiki/Orang_Melayu_Malaysia
Kaum Cina
Kaum utama yang kedua selepas kaum Melayu ialah kaum
Cina. Kehadiran Cina di Tanah Melayu iaitu dengan bermula dengan perkembangnya
Melaka iaitu sebagai pusat perdagangan dan seterusnya diikuti Pulau Pinang dan
Kuala Lumpur. Dengan percubaan untuk mencari rezeki, mereka datang ke Asia Tenggara
dan antaranya ialah Kepulauan Melayu. Kebanyakan mereka adalah keturunan
pendatang berbangsa Han yang telah datang
ke Tanah Melayu iaitu semasa pemerintahan Dinasti Ming sekitar abad
ke-15, Dinasti Qing dan juga Republik China.
Seterusnya kaum Cina di Malaysia ini juga terdiri
daripada beberapa suku dialek. Antaranya ialah Hokkien, Hakka, Kantonis,
Teochew, Hainan dan Fuzhou yang merupakan enam suku dialek utama. Enam suku
dialek tersebut telah membuktikan bahawa orang yang tergolong dalam golongan
suku dialek tertentu tertumpu dalam bahagian komuniti berbeza di Malaysia.
Di negeri-negeri seperti Pulau Pinang, Melaka, Kedah,
Terengganu, Kelantan, Klang dan kawasan pantai di Selangor serta Johor barat,
Suku Hokkien telah membentuk suku dialek yang terbesar selain daripada
masyarakat Cina Malaysia. Di ibu negeri Sarawak, iaitu Kuching, bahasa Hokkien
juga dituturkan.
Seterusnya ialah Suku Hakka yang telah membentuk
suka dialek yang terbesar di Sabah dan Sarawak serta bahagian-bahagaian di
Johor terutamanya Kulai, Selangor-Kuala Lumpur dan juga Pahang. Malahan Pulau
Pninag, Johor Bahru dan Perak juga didapati terdapat Suku Hakka iaitu dimana
mereka berkemungkinan dijadikan suku dialek terbesar di tempat-tempat berikut.
Suku dialek yang seterusnya ialah Suku Kantonis,
iaitu telah membentuk suku dialek terbesar dan membentuk peratusan yang besar
dalam populasi di Selangor, Kuala Lumpur, Pahang, Negeri Sembilan dan juga Perak.
Selain itu, Suku Kantonis di Johor Timur dan Sandakan, Sabah juga membentuk
suku dialek terbesar. Pada tahun 1970-an dan 1980-an, Sandakan pernah bergelar “Hong
Kong kecil”. Hal ini kerana, bandar itu pernah dijadikan tempat tinggal kedua
bagi pendatang dari Guangdong iaitu di mana pemandangannya menyerupai Hong Kong.
Di samping itu, di beberapa bahagian tertentu
iaitu di Pulau Pinang, kebanyakkan pulau-pulau di Sabah dan Johor Selatan tertutamanya
Johor Bahru dan Pontian telah menumpukan Suku Teochew.
Namun bahasa Mandarin paling banyak ditutur oleh
masyarakat Cina yang berada di Selatan Semenanjung Malaysia terutamanya Johor. Hal
ini disebabkan oleh pengaruh media yang menggunakan bahasa Mandarin iaitu dari
Singapura, serta pendidikan formal juga menggunakan bahasa Mandarin.
Selain itu, kebanyakan orang Cina di Malaysia telah
dikategorikan sebagai penganut agama Buddha dan juga Taoism. Walaupun secara
tipikalnya, orang Cina mengamalkan sejenis agama integrasi nilai-nilai budaya
tradisional China, Buddha, Taoism dan penyembahan nenek namun terdapat minoriti
masyarakat cina menganuti agama lain seperti agama Kristian, Islam, Hindu dan
sebagainya.
https://ms.wikipedia.org/wiki/Orang_Cina_Malaysia
Kaum India
Kaum India merupakan kaum utama yang ketiga di
Malaysia. Semasa zaman penjajahan British pada ketika dahulu, kebanyakan pandatang
berasal dari Selatan India yang berbahasa Tamil datang ke Malaysia. Kedatangan
kaum India ke Malaysia telah menyumbang ke arah pembentukan sebuah masyarakat
majmuk.
Semasa Kesultanan Melaka dan semasa pendudukan
Melaka dijajah oleh orang Portugal dan Belanda kumpulan-kumpulan se[erti
komuniti Chitty Melaka dan komuniti Mamak merupakan keturunan penghijrahan. Sejak
dekad 1870-an dan pertumbuhannya ekonomi perladangan getah yang kemudia, penghijrahan
orang India secara beramai-ramai dari subbenua India ke Tanah Melayu menyusul
perluasan pemerintahan British ke negeri-negeri Melayu yang terletak di pantai barat.
Dengan kepentingan politik dan ekonomi yang jauh
melebihi bilangannya, terdapat tiga kumpulan etnik. Etnik yang pertama ialah
merupakan kasta pedagang dari Tamil Nadu iaitu Chettier Tamil. Etnik yang
seterusnya ialah merupakan pemborong, iaitu orang Muslim India yang merupakan
orang Moplah dari Kerala dan orang Marakkayar dari Tamil Nadu. Seterusnya,
Tamil Sri Lanka yang kebanyakannya bertugas dalam Perkhidmatan Awam dan bidang-bidang
profesional merupakan kumpulan etnik yang ketiga.
Kaum India di Malaysia kebanyakannya beragam Hindu, namun terdapat juga orang India yang beragama Kristian dan juga Islam. Bagi komuni Punjabi pula, mereka beragama Sikh.
Rujukan:
https://www.academia.edu/8783104/Latar_belakang_kaum_India
https://ms.wikipedia.org/wiki/Orang_India_Malaysia
Kaum Bidayuh
Dalam istilah Bidayuh, ‘Bi’ membawa maksud ‘orang’
manakala ‘Dayuh’ pula bermaksud ‘Darat’. Oleh hal yang demikian, Bidayuh
bermaksud ‘Orang Darat’. Orang Eropah pada masa dahulu untuk membezakan mereka
daripada masyarakat Iban (Dayak Laut), Bidayuh dikenali sebagai Dayak Darat. Hal
ini kerana perkataan ‘Laut’ bagi Dayak Laut digunakan kerana mereka mahir dalam
menggunakan perahu walaupun tinggal di pedalaman namun, orang Bidayuh tidak
mempunyai kemahiran menggunakan perahu semasa kedatangan Eropah.
Masyarakat yang disebut Bidayuh ini juga, menurut
legenda, dari Sungkong di Kalimantan Indonesia mereka telah datang ke Sarawak
kira-kira dua puluh generasi sebelum berlakunya ledakan Gunung Krakatoa. Mereka
telah menetap di kawasan gunung iaitu Gunung Penrissen atau boleh digelar
sebagai Borneo Heights. Masyarakat Bidayuh yang awal ini juga berkemungkinan
pernah tinggal di sekitar kawasan yang sekarang telah menjadi Bandaraya
Kuching. Namun demikian, pada tahun-tahun kemudian, untuk mencari perlindungan,
perompak-perompak dan lanun dari Laut Sulu telah datang dan memaksa mereka
berhijrah semakin jauh ke pedalaman. Oleh disebabkan penempatan mereka pada
ketika itu lah mereka telah digelar sebagai Dayak Darat.
Seterusnya, Suku Bisadong, suku Bisingai, suku
Biatah, suku Bibukar, suku Bijagoi dan Dayak Selako atau rara merupakan enam
suku utama yang banyak dikenali di negeri Sarawak.
Suku Bisadong ini merupakan suku yang tinggal di
sepanjang Batang Sadong dan anak-anak sungainya yang terdapat di bahagian
Gunung Sadong di Daerah Serian iaitu Sungai Suhu, Sungai Batang Kayan, Sungai
Robin dan juga Sungai Kedup. Selain itu, sebagai Bidayuh Sadong, mereka telah
menamai diri mereka sebagai Bisadong.
Seterusnya, bagi Suku Bijagoi pula berasal dari
Gunung Bratak iaitu merupakan penempatan terawal Bidayu setelah berpindah dari
Sungkung, Kalimantan Barat, Indonesia. Suku Bijagoi telah berpindah dari Gunung
Bratak ke Gunung Jagoi pada awal tahun 1838 ekoran daripada serangan Iban dari
Skrang. Oleh hal yang demikian, mereka telah menggelar diri mereka sebagai “Bijagoi”
sehingga ke hari ini.
Suku yang seterusnya ialah suku Selako atau Rara
yang pada asalnya, suku tersebut tidak termasuk dalam kelompok Bidayuh. Namun pada
akhirnya mereka tergolong dalam suku Bidayuh kerana pengaruh politik pada tahun
1970. Pada ketika dahulu, mengikut sejarah, nenek moyang Selako tinggal di Gunung
Gajing yang terletak berhampiran dengan punca air Sungai Selako yang berdekatan
dengan Sengkawang. Seterusnya, suku Selako berpindah ke Sarawak dan menetap di
sekitar Sungai Pasir dan juga Sungai Kayan pada tahun 1800.
Masyarakat Bidayuh percaya terhadap kepercayaan
animisme pada zaman dahulu. Namun pada masa kini, kebanyakan masyarakat Bidayuh
di Sarawak sekarang menganuti agama Kristian. Bukan itu sahaja, setelah
mengikut lunas-lunas agama Kristian, segala bentuk pemujaan sudah lama
ditinggalakan pada masa kini.
http://masyarakatsabahdansarawak.blogspot.com/2018/02/adat-resam-dan-budaya-kaum-bidayuh.html
https://www.academia.edu/9229057/MASYARAKAT_BIDAYUH
Kaum Iban
Kebanyakan kaum Iban di Malaysia terletak di
Sarawak, sebahagian kecil di Sabah serta beberapa di barat Malaysia dan masyarakat
Iban ini merupakan satu cabang bangsa Dayak Borneo. Semasa zaman penjajahan
oleh British, mereka dahulunya dikenali sebagai etnik Dayak Laut.
Budaya dan adat resam masyarakat Iban yang
pelbagai sememangnya terkenal. Masyarakat Iban menyanjung budaya dan adat resam
mereka sehingga diagung-agungkan dan mereka juga mengekalkan sesetengah budaya
dan adat resam mereka sehingga ke hari ini. Masyarakat Iban menggunakan bahasa
Iban yang sangat unik untuk bergaul.
Pada zaman purba, mereka mempunyai reputasi
menakutkan sebagai puak yang kuat dan berjaya berperang pada zaman purba. Mereka
terkenal untuk mengamalkan pengembangan memburu kepala atau boleh dikenali
sebagai ‘Ngayau’ dalam bahasa Iban.
Walaupun banyak adat puak, amalan dan bahasa masih
diteruskan, pemburuan kepala secara beransur-ansur pudar semenjak kedatangan
orang Eropah dan penjajahan yang berikutnya. Masyarakat Iban menetap di rumah
panjang yang deigelar sebagai Rumah Panjai. Namun pada masa kini, kebanyakan
rumah-rumah panjang Iban sekarang sudah dilengkapi dengan pelbagai kemudahan
yang moden. Sebagai contoh, bekalan elektrik dan air dan juga kemudahan lain
seperti jalan raya, talian telefon dan Internet.
Masyarakat Iban ini mendiami di beberapa daerah
dan bahagian di negeri Sarawak iaitu dari daerah Lundu di barat dan Limbang
iaitu di timur laut. Namun demikian, terdapat juga kepadatan penduduk Iban iaitu
di bahagian Kota Samarahan, Sri Aman, Sarikei, Sibu, Kapit, Bintulu dan juga di
Miri.
Pada masa kini, kebanyakan masyarakat Iban menerima
agama Kristian sebagai agama. Namun, dalam masa yang sama mereka masih
mengekalkan nilai adat resam dan ciri-ciri kebudayaan sebagai lambang tradisi masyarakat
Iban.
Rujukan:
http://marveloustravelandtour.blogspot.com/p/suku-kaum-iban.html
https://www.academia.edu/40704338/Asal_Usul_Masyarakat_Iban_Sarawak
https://ibans502sivik.wordpress.com/2017/06/22/latar-belakang-suku-kaum-iban/
Kaum Melanau
Masyarakat Melanau merupakan salah satu kaum yang
terdapat di Sarawak. Pada masa dahulu, kaum Melanau juga tinggal di dalam rumah
panjang sama seperti kaum Iban namun rumah panjang masyarakat Melanau dibina
dengan lebih tinggi. Pada masa kini, masyarakat Melanau telah mengubah cara
kehidupan mereka iaitu dengan tinggal di dalam rumah kampung yang menyerupai
corak orang Melayu. Kebanyakan rumah masyarakat Melanau dibina di tepi sungai
dan juga berdekatan dengan pantai.
Meskipun kebudayaan kaum Melanau mempunyai
persamaan dengan masyarakat Melayu namun mereka juga tetap mempunyai budaya dan
adat resam mereka sendiri iaitu diasingkan mengikut beberapa aspek seperti
pakaian tradisional, adat kematian, adat perkahwinan, adat kelahiran, tarian
tradisi, makanan, bahasa iaitu bahasa Melanau, kraftangan dan banyak lagi.
Masyarakat Melanau berkumpul di persisiran pantai
seperti kawasan lembah utara Sungai Rajang, Igan, Mukah, Dalat, Oya dan juga
Bintulu. Masyarakat Melanau merupakan masyarakat yang terawal di Sarawak yang
menetap di Mukah.
Kaum Melanau juga dibahagi mengikut beberapa
bahagian di kawasan Sarawak seperti Melanau Mukah, Melanau Dalat, Melanau Oya,
Melanau Igan, Melanau Matu-Daro, Melanau Belawai-Rajang, Melanau Balingian,
Melanau Ba’ie iaitu di Bintulu dan juga Melanau Miri.
Kebanyakan masyarakat Melanau pada masa kini
menganuti agama Islam dan Kristian namun terdapat juga sebahagian daripada
mereka mempercayai makhluk ghaib yang dipanggil Ipok.
Rujukan:
http://isswak.weebly.com/kaum-melanau.html
https://www.slideshare.net/MirzaQayyum1/melanau-hubungan-etnik-2016
Kaum Kadazandusun
Di Sabah, kaum Kadazandusun ini sebenarnya
dibentuk oleh dua kaum utama iaitu ‘Kadazan’ dan ‘Dusun’. Namun, kaum Kadazandusun
ini terbentuk kerana persamaan bahasa, budaya dan situasi politik kedua-dua
kaum tersebut dan istilah Kadazandusun pun terbentuk untuk penyatukan untuk
kedua-dua kaum ini.
Menurut statistik, Suku kaum Kadazandusun di Sabah
merangkumi lebih kurang 40 etnik yang berbeza sepeerti Bisaya, Murut, Sungai,
Bundu, Lingkabau, Rungus dan banyak lagi. Walaupun mempunyai perbezaan dari
segi loghat, bahasa, ejaan dan sebutan telah banyak mempengaruhi etnik tertentu
iaitu dari satu daerah dengan daerah yang lain di Sabah, meskipun berbeza, ia
tetap membawa erti dan maksud yang sama.
Masyarakat Kadazandusun mengamalkan kepercayaan
animisme sebelum kedatangan pengaruh Kristien dan Islam ke Borneo. Bagi mereka,
mereka percaya bahawa setiap elemen alam seperti batu, pokok dan sungai
mempunyai jiwa san semangat yang perlu ditenangkan dari semasa ke semasa
melalui ritual tertentu. Namun, pada masa kini kebanyakan masyarakat
Kadazandusun telah memeluk Kristian, namun beberapa ritual hanya dilakukan
semasa perayaan tertentu. Selain itu, terdapat juga sebahagian daripada mereka
memeluk agama Buddha dan Hindu.
Rujukan:
https://udakwah.com/kaum-kadazandusun/
https://ww2.sabah.gov.my/md.ppg/?seni-dan-budaya